computer ka itihas in hindi

рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ ( History of Computer )

рдЖрдЬ рдХрд▓ Computer  рдоाрдд्рд░ा рдЧрдгрдиा рд╕े рднी рдХुрдЫ рдФрд░ рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдСрдЯोрдоैрдЯिрдХ рдЯेрд▓рд░ рдорд╢ीрди (рдПрдЯीрдПрдо ) рд╣рдоे рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рдХिрд╕ी рднी рд╣िрд╕्рд╕े рд╕े рдмैंрдХिंрдЧ рд▓ेрдирджेрди рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै। рдбिрдкाрд░्рдЯрдоेंрдЯрд▓ рд╕्рдЯोрд░ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдмिрд▓ рдмрдиांрдиे рддрдеा рднрдг्рдбाрд░рдг рдХा рдк्рд░рдмंрдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдХрд░рддे рд╣ै।
               
computer ka itihas
Computer 
рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा Computer рдХा Use рдХрдИ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ो рдоें рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рдЬैрд╕े рдХि рдПрдпрд░ рд▓ाрдЗрди्рд╕, рд░ेрд▓рд╡े рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдк्рд░рдгाрд▓ी, рд╢ोрдз рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдмैंрдХो рдоें। рдЖрдЦिрд░ рдпे рд╕рднी рддрдХрдиीрдХी рдЖрдпी рдХрд╣ा рд╕े ? рдЗрди рд╕рднी рдмाрддो рдХो рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдЬाрдиा рдЬाрдпे।

рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХा рд╡िрдХाрд╕ (Development of Computer)


Electronic data рдХी Processing рд╕рди 1940 рд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджी рдЧрдИ рдеी рдФрд░ рдЬिрд╕рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк Abacus  рдХे рд░ूрдк рдоें  рд╕ाрдордиे рдЖрдпी। Computer рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдиिрд░्рдЬीрд╡ рдпрди्рдд्рд░ рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рдоाрдирд╡ рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХो рд╕ंрдХрд▓िрдд рдХрд░рдХे рдоाрдирд╡ рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╕े рдкрд░े рдХाрд░्рдпो рдХो рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡िрдд рдХрд░ рд╕рдХрдиे рд╡ाрд▓ा рд╕ाрдзрди рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЖрдЬ рдЗрд╕рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЕрдд्рдпंрдд рд╡्рдпाрдкрдХ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рд╕рд░рд▓ рдЧрдгрдиाрдУ рдХो рддीрд╡्рд░ рдЧрддि рд╕े рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиेрдХ рджिрд▓рдЪрд╕्рдк рд╕ंрдЧрдгрдХ - рдпंрдд्рд░ो рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЬो рдЙрдкрдХрд░рдг рд╕рд░рд▓ рд╕ंрдЧрдгрдиाрдУ рдХा рдиिрд╖्рдкाрджрди рдХрд░рддे рдеे, рд╡े рдЖрдЬ Electronic Computer рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рдЧрдП рд╣ै। рдпे Computer рдЯेрдХ्рд╕्рдЯ рдЖрдзाрд░िрдд рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ, рд░ेрдЦाрдЪिрдд्рд░, рд╕рд░рд▓ рд╡ рдЬрдЯिрд▓ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕ंрдЧрдгрдиाрдПँ, рдорд▓्рдЯीрдоीрдбिрдпा рдЬैрд╕े рдХाрд░्рдпो рдХो рджрдХ्рд╖рддा рдкूрд░्рд╡рдХ рдХрд░рддे рд╣ै।

  •  рдЕрдмेрдХрд╕ (Abacus)

 Abacus  рдкрд╣рд▓ा рд╕ंрдЧрдгрдХ рдпрди्рдд्рд░ рд╣ै। рдЬिрд╕рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдЪीрди рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। Abacus рдХी рд╡्рдпुрдд्рдкрдд्рддि рдЧ्рд░ीрдХ рд╢рдм्рдж 'рдПрдмेрдХ' (рдзूрд▓) рддрдеा ' рдПрдмेрдХ्рд╕ ' ( рд░ेрдд ) рд╕े рд╣ुрдИ।  рдЗрд╕рдХे рддाрд░ो рдоें рдЧोрд▓ाрдХाрд░ рдоोрддी (beads) рд╣ोрддी рдеी। рдЬिрд╕рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЧрдгрдиा рдХो рдЖрд╕ाрди рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। Abacus рд▓рдХреЬी рдХे рдл्рд░ेрдо рдХा рдмрдиा рд╣ोрддा рдеा। рдЬिрд╕рдХे рджो рднाрдЧ рдеे рдКрдкрд░ी рднाрдЧ рдХो рд╣ैрд╡ेрди (Heaven) рддрдеा рдиिрдЪрд▓े рднाрдЧ рдХो рдЕрд░्рде (Earth) рдХрд╣рддे рд╣ै। рдЕрд░्рде рднाрдЧ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоोрддी рдХा рдоाрди 1 рд╣ोрддा рд╣ै рддрдеा Heaven рднाрдЧ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоोрддी рдХा рдоाрди 5 рд╣ोрддा рд╣ै। Abacus рд╕्рдеाрдиीрдп рдоाрди рдЕंрдХрди - рдкрдз्рджрддि рдХे рд╕िрдз्рджांрдд рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡िрднिрди्рди рдкंрдХ्рддिрдпों рдоें рдоोрддिрдпों рдХा рд╕्рдеाрди рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рддा рд╣ै।

  • рдиेрдкिрдпрд░्рд╕ рдмोрдирд╕ ( Napier's Bones )

рд╕рд░ рдЬॉрди рдиेрдкिрдпрд░ рдиे рд╕рди 1617 рдИ. рдоें рдЬोреЬ, рдШрдЯाрдиा, рдЧुрдгा рдФрд░ рднाрдЧ рдХे рд▓िрдП Napier's Bones  рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा। рдЬो 11 рдЖрдпрддाрдХाрд░ рдЫреЬो рдХे рд╕рдоूрд╣ рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рдеा।
рд╕्рд▓ाрдЗрдб рд░ूрд▓ (Slide Rule) - 1630 рдИ. рд╡िрд▓िрдпрдо рдУрдЯेрдб (William Oughted ) рдиे рдПрдХ рдпрди्рдд्рд░ Slide Rule рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдЬो рдЕंрдХрдЧрдгिрдд рдХे рд▓рдШुрдЧрдгрдХ ( Logarithm ) рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдеा।

  • рдкाрд╕्рдХрд▓ाрдЗрди (Pascaline)

рдл्рд░ांрд╕ рдХे рдЧрдгिрддрдЬ्рдЮ рдм्рд▓ेреЫ рдкाрд╕्рдХрд▓ ( Blaize Pascal ) рдиे 1642 рдоें рдпांрдд्рд░िрдХ рдЧрдгрдиा рдорд╢ीрди ( Mechanical Calculator)  рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा। рдпрд╣ рдорд╢ीрди рдХेрд╡рд▓ рдЬोреЬ рд╡ рдШрдЯाрдиा рд╣ी рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी। рдЕрддः рдЗрд╕े рдПрдбिंрдЧ рдорд╢ीрди (Adding Machine) рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा।

  • рд▓िрдмрдиिрдЯ्рдЬ рдХैрд▓рдХुрд▓ेрдЯрд░ (Leibnitz Calculator)

рдИрд╕рд╡ी 1671 рдоें рдЬрд░्рдордиी рдЧрдгिрддрдЬ्рдЮ gottfried Leibnitz рдиे pascal calculator рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдХिрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдРрд╕ी рдорд╢ीрди рдмрдиाрдпीं рдЬो рдХी рдЧुрдиा рдФрд░ рднाрдЧ рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЧрдгрдиाрдУ рдХो рдЖрд╕ाрдиी  рд╕рдо्рдкрди्рди рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी।

  • рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдгाрдд्рдордХ рдЗंрдЬрди (Analytical Engine)

рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЧрдгिрддрдЬ्рдЮ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдмैрдмेрдЬ  (Charles Babbage ) рдиे 1822 рдоें difference Engine  рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдЬो рднाрдк рд╕े рдЪрд▓рддा рдеा рддрдеा рдЧрдгрдиाрдПँ рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा। 1842 рдоें Charles Babbage рдиे рдПрдХ рд╕्рд╡рдЪाрд▓िрдд рдорд╢ीрди  Analytical Engine рдмрдиाрдпा, рдЬो рдкंрдЪрдХाрд░्рдб рдХे рджिрд╢ा рдиिрд░्рджेрд╢ों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рдеा рддрдеा рдоूрд▓рднूрдд рдЕंрдХрдЧрдгिрддीрдп рдЧрдгрдиाрдПँ  (рдЬोреЬ, рдШрдЯाрдиा, рдЧुрдгा рдФрд░ рднाрдЧ) рдХрд░ рд╕рдХрддा рдеा।
рд▓ेрдбी рдПрдбा рдЕрдЧрд╕्рдЯा (Ada Augusta ) рдиे рдПрдиाрд▓िрдЯिрдХрд▓ рдЗंрдЬрди рдоें рдкрд╣рд▓ा рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рдбाрд▓ा।  рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рджुрдиिрдпा рдХा рдк्рд░рдердо Programmer рдХрд╣ा рдЧрдпा।  рдЙрди्рд╣ें рджो рдЕंрдХो рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдЕрд░्рдеाрдд рдмाрдЗрдирд░ी рдк्рд░рдгाрд▓ी (Binary System) рдХे рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХा рд╢्рд░ेрдп рднी рдЬाрддा рд╣ै।

рдЗрд╕े рднी рдкреЭे 

Computer ka parichay

рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░्рд╕ рдХी рдкीреЭिрдпा

  • рдкрд╣рд▓ी рдкीреЭी рдХे рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ ( 1940 рд╕े 1950 рдХा рджрд╢рдХ )


рдк्рд░рдердо рдкीреЭी рдоें Computer рдХा рдоुрдЦ्рдп рд╣िрд╕्рд╕ा Vaccum Tubes рдеी। Vaccum Tubes рдПрдХ electronic device рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдЬрд░िрдпे рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕िрдЧ्рдирд▓ рдХा рд╕ंрд╕ाрдзрди рдХाрдлी рддेрдЬ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
Vaccum Tubes рд╕े рдХाрдлी рдЕрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоें рдКрд╖्рдоा рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े Computer рдмाрд░ - рдмाрд░ рдмंрдж рд╣ोрддा рдеा। рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╡िрднिрди्рди рдХ्рд░िрдпाрдУ рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рддрд░рд╣ рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдП। рдЗрдирдоे рд╕े рдХुрдЫ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै।

  • ENIAC - рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рди्рдпूрдоेрд░िрдХрд▓ рдЗंрдЯिрдЧ्рд░ेрдЯोрд░ рдПрдиाрд▓ाрдЗрдЬрд░ рдПрди्рдб рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ 
  • EDVAC - рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рдбिрд╕्рдХ्рд░ीрдЯ рд╡ेрд░िрдПрдмрд▓ рдСрдЯोрдоैрдЯिрдХ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ 
  • UNIVAC - рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕рд▓ рдСрдЯोрдоैрдЯिрдХ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ 
  • Mark 1 
рдк्рд░рдердо рдкीреЭी рдХे рд╕рднी рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХाрдлी рдеे, рдЬो рдкुрд░े рдХрдорд░े рдХो рдШेрд░рддे рдеे рддрдеा рдХाрдлी рдКрд╖्рдоा рдЫोреЬрддे рдеे। рд╡े рдХाрдлी рдзीрдоी рдеे рдФрд░ рдк्рд░ाрдпः рд╕рдорд╕्рдпा рдкैрджा рдХрд░рддे рдеे।

  • рджूрд╕рд░ी рдкीреЭी рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ ( 1950  рд╕े 1960  рдХा рджрд╢рдХ )

рд╡्рджिрддीрдп рдЪрд░рдг рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдП Computer рдоें Vaccum Tubes рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдаोрд╕ рдк्рд░рджाрд░्рде рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣ुрдЖ, рдЬिрд╕े Transister рдХрд╣ा рдЧрдпा। Vaccum Tubes рдХी  рддुрд▓рдиा рдоें Transister рдХाрдлी рд╕ुрд╡िрдзा рдЬрдирдХ рдеे। рд╡े рдХाрдлी рджрдХ्рд╖ рддрдеा Vaccum Tubes рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рд╕рд╕्рддे рдеे।
рдЗрд╕ рд╕рдордп High Level  Programming Language рдЬैрд╕े COBOL рддрдеा FORTRON рдоौрдЬूрдж рдеी рддрдеा рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдбिрдЬाрдЗрдиिंрдЧ рдоें рднी рдХрдИ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рд╣ुрдП।

  • рддीрд╕рд░ी рдкीреЭी рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ (1960  рд╕े  1970 рдХा  рджрд╢рдХ )

рд╣ाрд▓ांрдХि Vaccum Tubes рдХी рддुрд▓рдиा рдоें Transister рдоें рдХाрдлी рд╕ुрдзाрд░ рдеा, рд▓ेрдХिрди рдЙрдирдХी рднी рдХुрдЫ рд╕ीрдоाрдПं рдеी।  рдЙрдирдХा рд╕рд░्рдХिрдЯ рдХाрдлी рдЬрдЯिрд▓ рд╣ोрддा рдеा, рдЬिрд╕рдоे рдПрдХ рдЕрдХेрд▓े Transister рдоें рдХрдИ рдХрдиेрдХ्рд╢рди рдЬुреЬे рд░рд╣рддे рдеे। рдПрдХ рдмреЬी рд╕рдлрд▓рддा рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоिрд▓ी, рдЬрдм рд╕ैрдХреЬो Transister рдХो рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдПрдХ рд╕ाрде рдЬोреЬрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рд╕िрд▓िрдХॉрди рдЪिрдк рдоें рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХा , рдЬिрд╕े рдЗंрдЯीрдЧ्рд░ेрдЯेрдб рд╕рд░्рдХिрдЯ ( IC ) рдХрд╣ा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ Transisters рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╕िрд▓िрдХॉрди рдЪिрдк рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рд╕े рддीрд╕рд░ी рдкीреЭी рдХे Computers рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ुрдИ।

  • рдЪौрдеी рдкीреЭी рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ (1970  рд╕े 1980 рдХा рджрд╢рдХ )   

LSI Technology рд╡ेрд░ी рд▓ाрд░्рдЬ рд╕्рдХेрд▓ рдЗंрдЯीрдЧ्рд░ेрд╢рди ( VLSI ) рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рд░ाрд╕्рддा рджिрдЦाрдпा, рдЬिрд╕рдоे рд▓ाрдЦो Transisters  рдХो рдПрдХ рдЪिрдк рдоें рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा।  рдЪौрдеी рдкीреЭी рдХे Computers рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣िрд╕्рд╕ा  рдеा। VLSI рдЪिрдк рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рддेрдЬ рдЧрдгрдиा рдХрд░рдХे рдоें рд╕рдорд░्рде рдеी। рдЗрди рдЪिрдк्рд╕ рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдЕрдиेрдХ рдШрд░ेрд▓ु рдЙрдкрдХрд░рдгों рдЬैрд╕े рд╡ाрд╢िंрдЧ рдорд╢ीрди рдЖрджि рдоें рд╣ुрдЖ। рдоाрдЗрдХ्рд░ोрдк्рд░ोрд╕ेрд╕рд░ рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ 1972 рдоें рд╣ुрдЖ рдпрд╣ рдПрдХ рдЕрдХेрд▓ी рдЪिрдк рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХे рд╕ाрд░े рдк्рд░ोрд╕ेрд╕ рдХो рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै।

  • рдкांрдЪрд╡ी рдкीреЭी рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ (1980 рд╕े рдЕрдм рддрдХ)

рдЗрд╕ рдкीреЭी рдоें рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрди рдХा рдз्рдпाрди ' рдеिंрдХिंрдЧ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ ' рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдкрд░ рд╣ै। рдЗрд╕ рддрдХрдиीрдХ рдХो Artificial Intelligence рдЕрд░्рдеाрдд рдХृрдд्рд░िрдо рдмुрдж्рдзिрдорддा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХो рдкांрдЪрд╡ी рдкीреЭी рдХा Computer рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।  рд╣рдо рдЬिрд╕ Computer рдХा Use рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ै। рд╡рд╣ рдкांрдЪрд╡ी рдкीреЭी рдХा Computer рд╣ै।


рдоुрдЭे рдЙрдо्рдоीрдж рд╣ै рдХी рдЖрдкрдХो рдоेрд░ी рдпрд╣ Post  рдЬрд░ूрд░ рдкрд╕ंрдж рдЖрдпी рд╣ोрдЧी।  рдоेрд░ी рд╣рдоेрд╢ा рд╕े рдпрд╣ी рдХोрд╢िрд╢ рд░рд╣рддी  рд╣ै рдХी Readers  рдХो рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЙрди्рд╣ें рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे рдЬिрд╕рд╕े рдХी рдЙрдирдХी рд╕рдордп рдХी рдмрдЪрдд рднी рд╣ो рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдкूрд░ी рдЬाрдирдХाрд░ी рдПрдХ рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рдоें рдоिрд▓ рдЬाрдпे।
                       рдпрджि рдЖрдкрдХे рдорди рдоें рдЗрд╕ рдЖрд░्рдЯिрдХрд▓ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдХोрдИ рдбाрдЙрдЯ рд╣ै рдпा рдЖрдк рдЗрд╕рдоें рдХुрдЫ  рд╕ुрдзाрд░ рд╣ो рдЪाрд╣рддे  рддो рдЖрдк рдХрдоेंрдЯ рдоें рд▓िрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ै рдФрд░ рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рдкोрд╕्рдЯ рдкрд╕ंрдж рдЖрдпी рдпा рдЖрдкрдХो рдХुрдЫ рд╕िрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ा рддो рдЗрд╕े рд╕ोрд╢рд▓ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдЬैрд╕े рдлेрд╕рдмुрдХ, рдЗंрд╕्рдЯ्рд░ाрдЧ्рд░ाрдо ,рд╡्рд╣ाрдЯ्рд╕рдПрдк्рдк  рдЗрдд्рдпाрджि рдоें рд╢ेрдпрд░ рдХрд░े।                    
  







SHARE WhatsApp

Divya Kosale

Hello Friends Mera Naam Divya Kosale hai or ye computerallnote.blogspot.com mera blog hai. Jisme aapko hindi me Computer se realeted sabhi Notes jaise ki Basic Computer notes, Hardware and Software, Internet, Ms office etc mil jayenga. Agar aapke man me koi bhi saval ya sujhao hai to aap hame comment kar skte hai. Agar hamari jankari pasand aaye to Social Site me Share jarur kare.

    Blogger Comment
    Facebook Comment

2 comments:

If you have any doubts, Please let me know